រឿងរ៉ាវ

វិថីបញ្ចប់ជំងឺអេដស៍គឺពិតជាមាន ... តើយើងស្ថិតនៅលើវិថីនេះឬនៅ?

14 July 2023

ខណៈដែលប្រទេសជាច្រើនកំពុងឆ្លើយតប និងស្ដារឡើងវិញពីជំងឺរាតត្បាតកូវីដ១៩ ការផ្តោតលើការបញ្ចប់ជំងឺអេដស៍នៅតែជាកត្ដាចាំបាច់។

សំណួរសម្រាប់ពិចារណា៖ តើយើងត្រូវធ្វើយ៉ាងដូចម្ដេចដើម្បីជំរុញឱ្យការឆ្លើយតបនឹងមេរោគអេដស៍ មានភាពប្រសើរឡើង រហ័ស និងមានចីរភាពជាងមុន?

របាយការណ៍ពិភពលោកស្ដីពីបច្ចុប្បន្នភាពនៃជំងឺអេដស៍របស់ UNAIDS ដែលទើបចេញផ្សាយថ្មីៗនេះ បានបង្ហាញថា វិថីក្នុងការបញ្ចប់ជំងឺអេដស៍គឺពិតជាមាន ហើយវិថីនេះអាចធានាការត្រៀមខ្លួនដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមនៃជំងឺរាតត្បាតនាពេលអនាគត និងជំរុញវឌ្ឍនភាពឆ្ពោះទៅកាន់គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព។

ទិន្នន័យ និងឧទាហរណ៍នៅក្នុងរបាយការណ៍ពិភពលោក បង្ហាញយ៉ាងច្បាស់ថាតើវិថីនោះជាអ្វី។ វាមិនមែនជាអាថ៌កំបាំងទេ។ តែវាជាជម្រើសគោលនយោបាយ និងហិរញ្ញវត្ថុ។ ការឆ្លើយតបនឹងមេរោគអេដស៍ទទួលបានជោគជ័យ នៅពេលដែលការឆ្លើយតបទាំងនោះត្រូវបានពង្រឹងនៅក្នុងការដឹកនាំគោលនយោបាយ ដោយសមស្របនឹងសភាពការណ៍ជាក់ស្ដែង; ដោះស្រាយវិសមភាពដែលរារាំងវឌ្ឍនភាព; អនុញ្ញាតឱ្យសហគមន៍ និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលបំពេញតួនាទីសំខាន់ៗរបស់ពួកគេក្នុងការឆ្លើយតបនឹងមេរោគអេដស៍ និងធានាឱ្យបាននូវហិរញ្ញប្បទានគ្រប់គ្រាន់ និងនិរន្តរភាព។

ប្រទេសជាច្រើនបានដើរលើផ្លូវត្រូវក្នុងការសម្រេចបានគោលដៅ។ Botswana, Eswatini, Rwanda, United Republic of Tanzania ង Zimbabwe បានសម្រេចគោលដៅ ៩៥–៩៥–៩៥ រួចហើយ។ នេះមានន័យថា ៩៥% នៃអ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៍ (PLHIV) ដឹងពីស្ថានភាពមេរោគអេដស៍របស់ពួកគេ និង ៩៥% នៃអ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៍ ដែលបានដឹងពីស្ថានភាពមេរោគអេដស៍ បានទទួលការព្យាបាលដោយឱសថប្រឆាំងនឹងមេរោគអេដស៍ ហើយនិង ៩៥% នៃអ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៍ ដែលបានទទួលការព្យាបាលដោយឱសថប្រឆាំងនឹងមេរោគអេដស៍ មានផ្ទុកមេរោគទាបបំផុត។ យ៉ាងហោចណាស់មានប្រទេសចំនួន ១៦ផ្សេងទៀត កំពុងតែឈានជិតសម្រេចបានគោលដៅនេះ។ ចំណែកប្រទេសកម្ពុជា ក៏ជាប្រទេសមួយក្នុងចំណោមប្រទេសដែលជិតឈាននឹងសម្រេចសមិទ្ធិផលនេះផងដែរ។ កម្ពុជាសម្រេចបាន ៨៦-៩៩-៩៨ ដែលជាវឌ្ឍនភាពគួរឱ្យកត់សម្គាល់ក្នុងរយៈពេលលើសពីមួយទសវត្សរ៍នៃកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរវាងរាជរដ្ឋាភិបាល ដៃគូទ្វេភាគី និងពហុភាគី អង្គការសង្គមស៊ីវិល សហគមន៍អ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៍ និងប្រជាជនគន្លឹះ និងដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ផ្សេងទៀតនៅគ្រប់វិស័យ និងគ្រប់កម្រិត។

រដ្ឋាភិបាលគ្រប់ប្រទេសអាចធ្វើបាន ហើយថ្នាក់ដឹកនាំជាច្រើនកំពុងតែអនុវត្តយន្តការ ដើម្បីបញ្ចប់ជំងឺអេដស៍។ វឌ្ឍនភាពនៃការឆ្លើយតបនឹងមេរោគអេដស៍ មានភាពរឹងមាំបំផុតនៅក្នុងប្រទេស និងតំបន់ដែលមានការវិនិយោគហិរញ្ញវត្ថុច្រើន ដូចជានៅអាហ្វ្រិកខាងកើត និងខាងត្បូង។ ម្យ៉ាងទៀត ការបង្កើនឱ្យមានបរិយាបន្នក្នុង ក្របខ័ណ្ឌច្បាប់ និងគោលនយោបាយ ក៏ជាគន្លឹះដ៏សំខាន់ផងដែរ។ នៅពេលដែលយើងដកចេញនូវគោលនយោបាយ ដែលដាក់ទោសទណ្ឌ និងរារាំងដល់អ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៍ និងប្រជាជនគន្លឹះ ក្នុងការទទួលបានសេវា នោះយើងអាចបង្កើនការចូលរួម និងការបញ្ចេញមតិរបស់សហគមន៍ដែលងាយរងគ្រោះ។ ហើយនោះគឺជាពេលដែលយើងអាចធានានូវសមភាព និងសមធ៌មក្នុងការទទួលបានសេវាបង្ការ និងព្យាបាលមេរោគអេដស៍។

កម្ពុជាស្ថិតក្នុងពេលវេលាដ៏សំខាន់មួយ៖ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានប្តេជ្ញាបង្កើនការវិនិយោគប្រចាំឆ្នាំពី ៣,៦ លានដុល្លារក្នុងឆ្នាំ ២០២១ ដល់ ៦,៦ លានដុល្លារអាមេរិក សម្រាប់ការឆ្លើយតបនឹងមេរោគអេដស៍ពីឆ្នាំ ២០២៤ ដល់ឆ្នាំ ២០២៨។ នេះជាកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែង ដែលគួរអបអរសាទរ។ ថ្មីៗនេះ កម្ពុជាក៏បានក្លាយជាសមាជិកនៃក្រុមប្រឹក្សាសម្របសម្រួលកម្មវិធីរបស់ UNAIDS និងបានតស៊ូមតិយ៉ាងមុតមាំសម្រាប់ការប្តេជ្ញាចិត្តផ្នែកគោលនយោបាយ ការឆ្លើយតបផ្អែកលើភស្តុតាង ការផ្តោតលើការបង្ការមេរោគអេដស៍ និងការចូលរួមរបស់សហគមន៍។

ការផ្ដោតសំខាន់លើប្រជាពលរដ្ឋ និងសហគមន៍ គឺជាឧទាហរណ៍ដែលបង្ហាញពីយុទ្ធសាស្ត្រ ដែលយើងអាចរួមគ្នាបញ្ចប់ជំងឺអេដស៍ ដែលជាការគំរាមកំហែងដល់សុខភាពសាធារណៈនៅត្រឹមឆ្នាំ ២០៣០។ ដូចដែលរបាយការណ៍ពិភពលោកបានកំណត់ចេញ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ យន្តការ និងយុទ្ធសាស្ត្រទាំងនោះមិនកើតឡើងដោយឯកឯងនោះទេ។ ខណៈដែលការទទួលបានការព្យាបាលមេរោគអេដស៍បានជួយសង្រ្គោះជីវិតមនុស្សចំនួន ២០,៨ លាននាក់យ៉ាងណាក៏ដោយ ប្រជាពលរដ្ឋរាប់លាននាក់ផ្សេងទៀតត្រូវបានបដិសេដក្នុងការទទួលបានការព្យាបាលនៅឡើយ។

នៅទូទាំងពិភពលោក ជំងឺអេដស៍បានឆក់យកជីវិតរៀងរាល់នាទីក្នុងឆ្នាំ ២០២២។ អ្នកឆ្លងមេរោគអេដស៍ថ្មីមានចំនួន ១,៣ លាននាក់ ហើយប្រជាពលរដ្ឋ ៩,២ លាននាក់ នៅពុំទាន់ទទួលបានការព្យាបាលនៅឡើយ ក្នុងនោះមាន ៤៣% នៃកុមារផ្ទុកមេរោគអេដស៍។ វិសមភាពសង្គម និងសេដ្ឋកិច្ច ដែលកំពុងកើតមាននៅក្នុង និងរវាងប្រទេសជាច្រើន កំពុងធ្វើឱ្យជំងឺរាតត្បាតកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរឡើង ហើយវិសាលភាពជំងឺទាំងនេះបានជះឥទ្ធិពលទៅលើជនក្រីក្រ និងជនងាយរងគ្រោះបំផុត។

នៅកម្ពុជា កុមារផ្ទុកមេរោគអេដស៍តែ ៥៩% ប៉ុណ្ណោះ កំពុងទទួលការព្យាបាល។ ស្ត្រីមានផ្ទៃពោះម្នាក់ក្នុងចំណោម ១០ នាក់ ដែលផ្ទុកមេរោគអេដស៍ មិនបានទទួលសេវាបង្ការពីម្ដាយទៅកូន កាលពីឆ្នាំមុន ហើយនេះបណ្តាលឱ្យមានអត្រាឆ្លងមេរោគអេដស៍ ៩,៩% ពីម្តាយទៅកូន។ គេប៉ាន់ប្រមាណថា មនុស្សប្រហែល ៤ នាក់បានឆ្លងមេរោគអេដស៍ជារៀងរាល់ថ្ងៃ។ ៨៣% នៃការឆ្លងមេរោគអេដស៍ថ្មីសរុបគឺស្ថិតក្នុងចំណោមប្រជាជនគន្លឹះ (ស្ត្រីធ្វើការតាមគ្រឹះស្ថានកម្សាន្ត បុរសស្រឡាញ់បុរស និងបុរសរួមភេទជាមួយបុរសផ្សេងទៀត ស្ត្រីបំប្លែងភេទ និងអ្នកដែលប្រើប្រាស់ និងចាក់ថ្នាំញៀន) និងដៃគូរូមភេទរបស់ពួកគេ។ ការកើនឡើងនៃសមាមាត្រនៃការឆ្លងមេរោគអេដស៍ថ្មីគឺក្នុងចំណោមបុរស និងក្មេងប្រុស។ ពួកគេមានចំនួន ៧៩% នៃការឆ្លងមេរោគអេដស៍ថ្មីទាំងអស់ក្នុងឆ្នាំ ២០២២។

ទិន្នន័យទាំងនេះកំពុងប្រាប់យើងថា យើងនៅមានកិច្ចការជាច្រើនដែលត្រូវធ្វើ។ យើងដឹងពីជំហានដែលត្រូវអនុវត្ត ហើយយើងត្រូវអនុវត្តសកម្មភាពទាំងនោះឥឡូវនេះ។

យ៉ាងណាក៏ដោយ ជុំវិញពិភពលោក វិធានច្បាប់ និងគោលនយោបាយ ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងការរើសអើងនៅតែបន្តបង្កើនហានិភ័យនៃការចម្លងមេរោគអេដស៍ និងរារាំងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងក្នុងការគ្រប់គ្រងការរីករាលដាលមេរោគអេដស៍ក្នុងចំណោមប្រជាជនគន្លឹះ។ ការបង្រ្កាបលើអ្នករកស៊ីផ្លូវភេទ ស្ទើរតែធ្វើឱ្យការប្រឈមរបស់ពួកគេទៅនឹងការឆ្លងមេរោគអេដស៍ ឬជំងឺកាមរោគកើនឡើងទ្វេដង។ គូសបញ្ជាក់ផងដែរថា ភស្តុតាងជាច្រើន បានបញ្ជាក់ពីការចុះបង្ក្រាប ដែលជាមូលហេតុជំរុញឱ្យកើនឡើងនៃការប្រឈមនឹងការឆ្លងមេរោគអេដស៍។ ម្យ៉ាងទៀត នៅពេលដែលអង្គការសង្គមស៊ីវិលប្រឈមនឹងឧបសគ្គក្នុងការអនុវត្តសេវាបង្ការមេរោគអេដស៍ អត្រាប្រេវ៉ាឡង់មេរោគអេដស៍ គឺខ្ពស់ជាងដល់ទៅប្រាំបួនដង បើធៀបនឹងប្រទេសដែលគ្មានឧបសគ្គក្នុងការអនុវត្តសេវាបង្ការមេរោគអេដស៍។

ឧបសគ្គក្នុងដំណើរវឌ្ឍនភាព មិនអាចដោះស្រាយបានដោយការគេចវេសនោះទេ។ យើងត្រូវតែយកឈ្នះលើឧបសគ្គទាំងនោះដោយអង់អាច។ យន្តការដែលអាចបញ្ចប់ជំងឺអេដស៍បាន តម្រូវឱ្យមានការសហការគ្នា រវាងគ្រប់បណ្តាប្រទេស រដ្ឋាភិបាល និងសហគមន៍ អង្គការសហប្រជាជាតិ និងរដ្ឋជាសមាជិករួមគ្នា។ លើសពីនេះ វាទាមទារភាពជាអ្នកដឹកនាំដ៏ក្លាហាន។ ទិសដៅយន្តការ ដែលមាននៅក្នុងរបាយការណ៍ពិភពលោក បង្ហាញថា វិធីសាស្ត្រជោគជ័យអាចធ្វើទៅបានក្នុងទសវត្សរ៍នេះ ប្រសិនបើយើងដើរលើទិសដៅនេះរួមគ្នា និងអនុវត្តយន្តការជាបន្ទាន់។

យើងនៅមានដំណើរវែងឆ្ងាយនៅខាងមុខក្នុងការប្រយុទ្ធដើម្បីបញ្ចប់ជំងឺអេដស៍។ ហើយយើងនៅតែបន្តដំណើរនេះ ជាមួយកម្ពុជា និងដៃគូសហការផ្សេងទៀតក្នុងការឆ្លើយតបនឹងមេរោគអេដស មិនត្រឹមតែដើម្បីបញ្ចប់ជំងឺអេដស៍នៅឆ្នាំ ២០៣០ ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងដើម្បីបន្តការឆ្លើយតប និងកសាងការថែទាំសុខភាពប្រកបដោយគុណភាព និងចីរភាពសម្រាប់មនុស្សគ្រប់គ្នាក្នុងពេលនេះ និងនាពេលអនាគត។